"Babək" filminin lap əvvəllərində Amaliya Pənahovanın canlandırdığı qadın (Cavidanın yoldaşı, adını soraqlaşdım, öyrənə bilmədim, siz bilirsinizsə, yazın, zəhmət olmasa) qılınc döyüşdürən Babəklə Cavidanın yanına gələrək Babəki "günaydın, igid" deyə salamlayır, Babək isə "günaydın, banu" deyir. Məlum məsələdir ki, bu film 1979-cu ildə lentə alınıb və səkkizinci əsrin sonları, doqquzuncu əsrin əvvəllərindən bəhs edir. Çox güman, ərəb sözlərinin dilimizə hələ o vaxtlarda qarışmadığını təxmin edən ssenarist Ənvər Məmmədxanlı "salam" əvəzinə "günaydın" sözünü işlədib, halbuki bu söz türk dilinə Babəkdən on bir əsr sonra (1923-cü ildə) şair Ziya Özalp tərəfindən fransız dilindəki "bonjour" sözünün qarşılığı kimi gətirilib. O vaxtacan və əlbəttə ki, Babəkin zamanəsində dilimizdə "günaydın" sözü olmayıb. İndi var! Bu söz dilimizdə aktiv istifadə olunur, ancaq çoxlarının yeganə istinad yeri olan rəsmi orfoqrafiya lüğətinə salınmayıb. Bəziləri iddia edir ki, orfoqrafiya, yaxud izahlı lüğətdə olmayan sözlər Azərbaycan dilində yoxdur, lakin dilimizdə istifadə olunan sözlərin uyğun lüğətlərə salınmaması dilin yox, o lüğətləri tərtib edən orqanların günahıdır.

Çağdaş dildə "günaydın" türk sözü kimi görünsə də, dediyimiz kimi, fransız dilindəki "bonjour"un tərcüməsindən törəyib, əslində, "bon" yaxşı, "jour" gün deməkdir. Amma "günaydın" sözünə yaxından baxanda mahiyyət etibarilə məntiqsiz olduğu görünür. Çünki "gün" necə "aydın" ola bilər ki, "aydın" özü "aylı" deməkdir?! Əslində, aydın olan gündüz yox, gecə olmalı deyildimi? Çünki "gün" və "gündüz" sözləri, şübhəsiz ki, Günəşlə əlaqədardır.

Günəş demişkən, dilimizdə "ziyalı adam" ifadəsi var və bu söz "aydın insan" ifadəsinin alternativi kimi işlədilir, bəzən tam eyni mənaları verirmiş kimi başa düşülür. "Ziya" ərəb dilində Günəş deməkdir. Yer üzünə həm Ay, həm də Günəşdən işıq gəlsə də, məlum məsələdir ki, özündən işıq verən Ay deyil, Günəşdir. Özü də Ay gündüzlər işıq saçmır, gecələr saçır, Günəşin görünmədiyi vaxtlarda. Günəşin başqa yerləri işıqlandırdığı saatlarda Ay Günəşdən gələn, ancaq Yerə çatmayan işığı bizə yönəldir, bizi işıqlandırır, aydınladır. Burada müəyyən metaforun olduğunu, yəqin ki, məndən qabaq Siz duydunuz. Bu təbiət hadisəsinə istinad edərək "aydın" və "ziyalı" olanların görməli olduqları işi daha yaxşı başa düşə bilərik. Zənnimcə, bu ifadələr qarışdırılmamalı, xüsusən, jurnalistika və ədəbiyyatda, daha düzgün, daha yerində işlədilməlidir. Nədənsə, mənə elə gəlir ki, "aydın insan" deyəndə cəmiyyətin işıqsız qaldığı vaxtlarda ziyalılardan aldığı işığı bizə çatdıran insanlar, qaranlığı aydınladan insanlar başa düşülür. Ziyalılar isə həmin o işığı yaradan insanlardır, məncə.

Son olaraq baxaq, izahlı lüğətdə "ziyalı" sözünün izahı necə verilib. Üçüncü bənddə "açıq, aydın, nurlu, işıqlı" olaraq yazılıb. Yəni "ziyalı" ilə "aydın" eyni mənalı sözlər kimi izah olunub.