"Amanabənd" Cavid Ramazanovun ilk romanıdır. Arzu edirəm, bu kitab yazıçının ən zəif əsəri olar. Romanda müəllif maraqlı taktikalar və yeniliklərdən istifadə edib. Müəllifin təhkiyəsi qətiyyən pafoslu deyil, əsas obrazın (İlyas) öz daxilində yaşadığı ziddiyyətlər maraqlı təsvir olunur, obraz öz-özünə düşünüb özünü danlayarkən, yaxud başqasının arxasınca deyinərkən səmimidir. Bunlar kitabda bəyəndiyim cəhətlər oldu. Bir də, ən əsası, müəllif ədabazlıq etmir, olduqca yalın dillə, aydın tərzdə çatdırır əhvalatı. Məncə, bu yaxşı cəhətdir. Lakin heç cür ürəyimə yatmayan şeylər də çox oldu kitabda. Lap çox...

Romanın mövzusu haqqında qısaca danışmaq olar, uzun danışmaq, yəqin ki, mümkün də deyil. Çünki Sovetskidə yaşayan İlyas adlı bir oğlanın onuncu sinifdə oxuyarkən qonşu qıza vurulmasından danışılır, başqa da elə bir ciddi nəsə yoxdur. İlyas Şəhlaya vurulur, bütün günü onu düşünür, söz qızın qulağına çatır, çağırır İlyası evinə, öpüşürlər, vəssalam. İlyas qızı unutmur, qız İlyası unudur... Yaza-yaza ətim töküldü, bilmirəm, Cavid bəy bu qədər əziyyətə qatlaşıb, necə yazıb bu romanı?

Birdən Siz kitabın üzərində yazılanlardan və qapaqdakı şəkildən romanın Sovetskinin dağıdılması və bunun fonunda yaşanan insan taleləri, ağır dram, dərin fəlsəfi, psixoloji, sosial yönü qabarıq, bir sözlə, dopdolu roman gözləyərsiniz, yox, elə deyil. Kitabda Sovetskinin adı bir neçə dəfə çəkilsə də, orada yaşananlar, daha doğrusu, müəllifin romanda bizə danışdığı əhvalatlar Bakının, istisnasız, bütün məhəllələrində yaşanan, adi, normal, bəsit əhvalatlardır. Ümumiyyətlə, bu roman Sovetski haqqında deyil, bu romanda Sovetskinin sadəcə adı var, ruhu yoxdur.

Kitabın redaktoru qismində yazıçı Pərviz Cəbrayılın adı yazılıb, ancaq məncə, düz deyil, çünki kitab redaktə olunmuşa oxşamır. Korrektorun adı yazılmayıb, yəqin ki, kitabın korrektoru yoxdur və bu dəqiq hiss olunur. Ümumiyyətlə, mətnin tərtibatı çox bərbaddır. Redaktə və korrektə olunmuş kitabda "olips paçkası", "fiqura", rəqəmlərlə yazılmış "250 dəfə tavana toxunmaq" kimi ifadələrin və "yeni il tətili bitmiş, dərslərin başlamasından günlər keçirdi" kimi cümlələrin nə işi var ki? Özü də bunlar hamısı müəllifin təhkiyəsindədir, dialoqlarda da deyil ki, günahı obrazların boynuna ataq.

Belə... Zənnimcə, romanda üstündə durub danışılacaq çox şey yoxdur. Tövsiyə etməyəcəyim, unutmağa çalışacağım romanlardan oldu. Müəllifin yeniliklərini və istifadə etdiyi texnikaları yüksək qiymətləndirirəm, lakin bunlar romanı xilas etmir, təəssüf ki. Bütün cəhdlərə rəğmən, "Amanabənd" bütövlükdə vacib heç bir mahiyyət kəsb etməyən roman oldu mənim üçün. Ümid edirəm, gələcəkdə Cavid bəy bizi gözəl romanlarla sevindirər.