Bu kitaba hekayələr toplusundansa müəllifin cəhdləri demək daha doğru olardı. Mənə elə gəldi ki, Fuad İsayev bir neçə janrı, üslubu və formanı yoxlamaq üçün yazılar yazıb, sonra kitab formasında nəşr etdirib. Nəşr demişkən, kitab "Futuristik Studios" adlı nəşriyyatın məhsuludur və fiziki keyfiyyət baxımından elə də futuristik deyil, əksinə doxsanıncı illərdə çap olunmuşa oxşayır. Hərflər sönük, xətalar çox, qrafika zəifdir kitabda. Bütün bunlara rəğmən, İsayevin hekayələri elə də pis deyil, oxuduqca gülümsədiklərim də oldu, hətta bəzilərini az qala bəyənəcəkdim də.

Zarafat bir yana, "Od adamların nəğməsi" kitabı balaca boyuna və keyfiyyətsiz çapına baxmayaraq, maraqlı kitabdır, maraqlı fikirlər, fərqli dünyalar, robotlaşmağa başlamış insanlarla doludur. Kaş bu hekayələri çapdan qabaq yaxşıca redaktə edən olaydı. Natamam qalmış, çatdırmaq istədiyi fikri daşımağa gücü çatmayan cümlələr çoxdur.

Kitab bizi bu xoşagəlməz cümlə ilə qarşılayır: "Kitabda toplanmış bütün hekayələr yetkin oxucular üçün nəzərdə tutulmuşdur". Bu nə deməkdir ki, yetkin olmayan oxucular üçün də hekayələr olur? Məsələn, müəllif beləmi düşünür: filankəsin hekayələri ağıldan kəmlər üçündür, mənimkilər yetkinlər üçün? Məncə, Fuad İsayev bu xəbərdarlıqla özünü sığortalamağa çalışıb, guya ki, hekayə sənin xoşuna gəlməsə, günahı özündə axtar, sən yetkin deyilsənmiş... Elə şey yoxdur, əziz yazıçı! Azərbaycan oxucusu kimləri hansı dillərdə oxuyur, xəbəriniz var? Əgər müəllif yaş həddi müəyyən etsəydi, "Bu kitab yetkinlik yaşına çatmış insanlar üçündür" yazsaydı, bu başqa məsələ olardı, düşünərdim ki, kitabda yersiz arqo var, yəqin ki, onun üçündür. Ancaq burada söhbət yaşdan getmir, məhz "yetkin oxucular" yazılıb, bu isə yazıçı ərkanına yaraşmayan xəbərdarlıqdır.

Dialoqların məzmunu zəifdir, hətta bəzən tərəflərin boşboğazlığına varan uzunçuluq gördüm, məsələn, "Ən sakit planet" hekayəsindəki bir dialoqa baxaq (kitabdan olduğu kimi köçürürəm, qrammatik xətaları ilə birlikdə):

"..." "Bəli, hamı biri-birini eşidir." "..." "Bu planetə niyə gəlmisən?" "Gələnlər niyə gəlir?" "Axmaqdılar deyə gəlir." "Özünsən axmaq." "Tanımadığın kəsə axmaq deyirsən?" "Özün elədin..." "Sən axmaqsan ki, sözüm sənə toxundu?" "Axmaq deyiləm, ancaq bu planetə gələn hər qonağa axmaq deməyin düzgün deyil..." "Qonaq?.." "Hə..." "Qonaqlar əvvəl-axır gəldiyi yerə qayıdır. Siz isə qayıtmayacaqsınız... Axmaqsan..." "Özünsən!" "Mihahah" "Demək istəyirsən ki, yorğun adamların hamısı axmaqdı?!" "Yox, belə demirdim." Və sair... Dialoq bu formada uzanıb davam edir. Mən burada dialoqun keyfiyyəti haqqında çox danışmaq istəmirəm, çünki həm özünüz gördünüz, həm də gərək kitabı oxuyasınız ki, söhbətin nədən getdiyini biləsiniz. Müəllif yenilik adı ilə dialoq quruluşuna dəyişiklik edir, ingilislər kimi yazır, xətsiz, dırnaqda. Ancaq bu çox mənasız və lazımsız gedişdir. Əvvəla, buna ehtiyac yoxdur, hər dilin öz qaydaları var, kiməsə oxşamaq nəyimizə lazımdır?! İkincisi də, belə halda durğu işarələrinin dırnaqla işlənmə qaydaları pozulur. Bundan başqa, obrazlar nəsə danışmırsa, susduğunu göstərmək üçün "..." yazmaq çox mənasız görünür. Axı bu işarə heç bir söz və səsi ifadə etmir. Onu niyə yazasan ki? Əgər obraz danışmırsa, müəllif də heç nə yazmamalıdır. Danışmayan obrazın əvəzinə üç nöqtə yazmaq hansı məqsədə xidmət edir? Bu heç yenilik də deyil axı. Ümumiyyətlə, yenilik və inqilabları formada yox, məzmunda etmək daha yaxşı olar. Yenilik demişkən, müəllif kitabda yeni sözlər də təklif edir, bunların bəziləri uğurlu olsa da, çoxu özünü ifadə etməyən, zəif enerjili sözlərdir. Ancaq müəllifin bu istiqamətdə cəhdini alqışlayır və dəstəkləyirəm.

Ümumiyyətlə, Fuad İsayevin yaradıcılığında ən sevdiyim xüsusiyyət cəhdlər etməsi oldu. Kitabda müxtəlif janrlar və üslublardan istifadə edib, fərqli-fərqli metodları sınaqdan çıxarıb. Təqdirəlayiqdir. Müəllifin romanını mütləq oxuyacağam...

Hekayələr arasında ən çox xoşuma gələni olmadı. Elə hamısını ortabab bəyəndim. Qərəz, maraqlı idi, oxuduğuma peşman deyiləm, ancaq bu kitab oxu qalereyamda çox böyük yer tutmayacaq. Görünür, yetkin oxucu deyilmişəm.